«История народа франков»; IX в.; Архив СПбИИ РАН. ЗЕС. Колл. 47. Карт. 625. № 36

Категории

Рукописи латинского алфавита

Идентификатор
«История народа франков»; IX в.; Архив СПбИИ РАН. ЗЕС. Колл. 47. Карт. 625. № 36
Название
Фрагмент «Истории народа франков» Григория Турского.
Вид (Тип)
Кодекс/фрагмент кодекса
Разновидность (характер)
Фрагмент кодекса
Самоназвание
Gregorii Turonensis Historiarum, liber II
Аннотация
Фрагмент представляет собой фрагмент второй книги (31, 32).
Общее описание
Текст написан в одну колонку, изначально по 30 строк на листе. Обрезанные углы листа, потемнения пергамена, потёртости на обороте листа указывают на то, что петербургский фрагмент был использован для укрепления книжного переплёта. Линовка тупым ножом или стилосом вогнутая, по отношению к мясной стороне: рамка с размерами 240 x 165 мм, расстояние между линиями 8 мм.
Подлинность
Копия
Аргументация подлинности
Совокупность признаков: материалы, манера письма.
Размеры
326 х 196 мм (зеркало текста 240 x 160 мм)
Количество листов
1
Алфавит
Латиница
Стиль / тип письма
Каролингский минускул
Материал
Форма
Отдельный лист
Формат листа / тетради
Carta transversa
Цвет чернил
Коричневый
Способ линовки
Стилос
Страна
Франция
Провенанс
Документ приобретен Николаем Петровичем Лихачевым в период до 1914 года в неизвестной антикварной фирме.
Архивный шифр / Библиотечный шифр / Инвентарный номер
Архив Санкт-Петербургского Института истории РАН. Западноевропейская секция. Коллекция 47. Картон 625. Единица хранения 36.
Издание / публикация
Murjanoff M. Leningrader Bruchstück Gregorii Turonensis Historiarum liber II // Scriptorium. 1966. T. XX. № 1. P.55–58 (публикация документа под ошибочным шифром 2/625).
Библиография
  • Мажуга В. И. Неизвестный фрагмент «Истории франков» Григория Турского (первая треть IX в.) // Вспомогательные исторические дисциплины. СПб, 2005. Т. 28. C. 60–78;
  • Mazhuga V. I. La tradition carolingienne tourangelle des «Histoires» de Grégoire de Tours vue à travers les fragments de Saint-Pétersbourg, Copenhague et Wolfenbüttel // Scriptorium. 2008. T. LXII, 1. P. 113–121, pl. XIV–XVII.
Состояние памятника
Хорошее. Документ прошёл процесс реставрации.
Состояние надписи
Имеются небольшие утраты текста.
Текст на языке оригинала

Лист 1:

[TU]NC REGINA ARCERSIRE CLAM SANCTUM REMIGIVM REMENSIS VRB[IS EPIS]

copum iubet, deprecans, ut regi uerbum salutis insinuaret. Quem sa

cerdos arcersitum secretius coepit ei insinuare, ut Deum uerum facto

rem caeli ac terrae crederet, idola neglegeret quae neque sibi ne

que aliis prodesse possunt. At ille ait: Libenter te, sanctissime pater

audiebam, sed restat unum quod populum, qui me sequitur, non patitur

relinquere deos suos. Sed uado et loquor iuxta uerbum tuum. Conue

niens cum suis, priusquam ille loqueretur precurrente potentia Dei

omnis populus pariter adclamauit: Mortales deos abicimus, pie rex, et

Deum quem Remegius predicat inmortalem sequi parati sumus. Nunci

antur haec antestiti. Qui gaudio magno repletus, iussit lauacrum pre

parare. Velis depictis adumbratur platea[e], ecclesiae curtinis alben

tibus adornatur, baptisterium conponitur, balsema defunduntur

flagrantes odore caerei, totumque templum baptisterii diuino resp[a]r

g[i]tur [ab odore, talemque sibi] graciam ad[stanti]bus Deus tribuit, ut esti

marent se paradisi odoribus collocare. Rex ergo prior poposcit

se a ponifice baptizare. Procedit nouus Constantinus ad lauacrum

Deletur leprae ueteris morbo sordentesque maculas gestas antiquitus

[re]centi latice dele[turus. Cui] ingresso ad baptismum sanctus Dei sic infit

ore facundo: Mitis depone colla, Sicamber. Adora quod incendisti, in

cende quae adorasti. Erat autem Remegius episcopus egregie scien

tiae et rethoricis adprimum inbutus studiis, sed et sanctitate ita pre

latus, ut Siluestri uirtutibus aequaretur. Est enim nunc liber

eius uitae, qui eum narrat mortuum suscitasse. Igitur rex omni

potentem Deum in Trinitate confessus baptizatus in nomine Patris

et Filii et Spiritus sancti. Delibutusque sacro crismate cum signaculo cru

cis Christi. De exercitu eius uero baptiszati sunt amplius tria milia

baptizata et soror eius Albfledis quae non post multum tempus mi

grauit ad Dominum. Pro qua rex cum contristaretur, sanctus Remigius

consolatoriam misit aepistolam, quae hoc modosumpsit exordium

 

Лист 1 об.:

[Anget] me et satis me anget uestrae causa tri[x]sticiae, quae bonae mem[o]

riae germana uestra transiit Albfledis, sed consolari possimus quia

ta[lis de hoc mundo migrauit ut suspici magis debeat quam lugeri. Con]

versa est enim et alia soror eius Lanthildis nomine que in heresim Ar

r[iann]orum dilapsa fuerat, quae confessa aequalem Filium Patri et Spiritu

sancto, crismata est XXV.

TUNC GVNDOBADVS ET GODOGISILVS FRATRES REGNUM CIRCA

Hrodanum aut Ararem cum Massiliensem prouinciam retinebant.

Erant autem tam illi quam populi eorum Arrianae secte sub

iecti. Cumque sibi inuicem inpugnarent. Audito Godegisilus Hlu

douuici regis uictorias misit ad eum legationem occulte, dicens: Si [mi]

hi [a]d persequendum fratrem meum prebueris auxilium, ut eum bello [inter]

fic[ere] aut de regione eicere possim, tributum tibi, qualem tu ips[e uel]lis

in[iungere, a]nnis singulis dissoluam, quae ille libenter accipiens, auxi

liu[m ei, ubicumque necessitas poposcerit, repromisit. Et statuto tempore]

con[tra Gundobadum exercitum commouit. Quo audito Gundobadus]

ign[orans dolum fratris, misit ad eum, dicens: Ueni in adiutorium meum, quia]

Fra[nci se commouent contra nos et regionem nostram adeunt, ut eam capia]nt

Ide[oque simus unianimis aduersus gentem inimicam nobis ne separati inui]

ce[m quo]d aliae gentes passe sunt perferamus. At ille: Vadam, [inqui]d,

tr[es] exercitum, id est Hluduuuicus contra Gundobadum et Gode[gisi]

lo cum omni instrumento belli ad castrum cui Diuione nomen est

p[er]uenerunt. Confligentesque super Oscaram fluuium, Godeg[i]

silus Hluduuuico coniungitur, ac uterque exercitus Gundeb[adi]

populum atterit. At ille dolum fratris, quem non suspicabatur,

aduertens, terga dedit fugamque iniit, rodanitidisque ripas

percurrens, Auinionem [ur]bem ingreditur. Godegisilus [uero],

o[bten]ta uictoria, promissam Hluduuuico aliquam partem reg[ni sui],

c[um pa]ce discessit Viennamque triumphans tamqu[am si

iam totum possederit regnum, ingreditur.]

 

Издание текста: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores rerum Merooingicarum. T. 1, pars 1: Gregorii Turonensis Opera. Libri historiarumX. Hannoverae, 1951, p. 76-79.

Комментарий линвистический
Следует отметить очень хорошее качество текста. Частые в рукописях IX века нарушения орфографии, которые коренились в особенностях нового романского произношения, в представленной рукописи отсутствуют.
Техническая дата
0820-01-01
Обоснование датировки
Примерная датировка установлена на основании палеографического анализа.
Комментарий хронологический
Документ написан в первой трети IX века.
Век
IX в.
Персона (Автор)
Комментарий исторический

«История народа франков» является главным сочинением франкского историка Григория, епископа Тура.

Комментарий палеографический

Заголовки выполнены капитальным рустичным письмом, унаследованным от Античности. Основной текст написан каролингским минускулом.

 

Фрагмент написан рукой того же писца, который переписал листы 2-6 в подборке фрагментов из того же списка исторического труда Григория Турского, которая хранится в Вольфенбюттеле в Библиотеке герцога Августа (Cod. Guelf. Aug. 2º, 10, 9).

 

Сохранившиеся фрагменты рукописи в целом обнаруживают определенное влияние особенностей письменной графики культурных центров от Тура до Реймса. Во фрагменте показательны в этом отношении «открытая» форма а, напоминающего u с тонкими, склоненными вправо вертикалями, удлиненное плечо буквы r, незамкнутые окружности буквы g.

Место текущего хранения
Топонимический комментарий
Документ был написан в одном из французских скрипториев.

© 2025 Санкт-Петербургский Институт истории РАН

Войти