Акт передачи приданого (1430 г.); 1463 г.; Архив СПбИИ РАН. ЗЕС. Колл. 4. Карт. 134. № 26

Категории

Рукописи латинского алфавита

Идентификатор
Акт передачи приданого (1430 г.); 1463 г.; Архив СПбИИ РАН. ЗЕС. Колл. 4. Карт. 134. № 26
Название
Акт передачи приданого (1430 г.); 1463 г.; Архив СПбИИ РАН. ЗЕС. Колл. 4. Карт. 134. № 26
Вид (Тип)
Акт
Разновидность (характер)
Нотариальный акт
Самоназвание
Instrumentum dotis
Аннотация
Акт передачи приданого супругу. Лукино, сын покойного знатного господина Марочелло де Марочеллис, от своего имени и от имени и по поручению своего брата, знатного господина Пьетро, передает приданое госпожи Тадеи, дочери упомянутого Пьетро, а именно 80 полновесных дукатов чистого золота, ее мужу, знатному и почтенному господину Франческо де Сакрато, сыну покойного знатного господина Франческо де Сакрато.
Общее описание
Документ воссоздан 25 февраля 1463 года Лодовико Мария Фиесси, сыном покойного доктора права Габриеле Фиесси, апостолической и императорской властью официальным нотарием Феррары, по схедам его ныне покойного деда по отцовской линии, сер Джованни Фиесси, некогда официального феррарского нотария. Скрепляя документ, Лодовико Мария Фиесси поставил под ним свою подпись и нотариальный знак. Акт, составленный по схедам и надлежащим образом оформленный, имел силу подлинного документа.
Подлинность
Нотариальная копия
Аргументация подлинности
Совокупность признаков: материалы, манера письма, аутентичный формуляр, нотариальный знак, подпись нотария.
Количество листов
1
Алфавит
Латиница
Стиль / тип письма
Гуманистический курсив
Материал
Форма
Отдельный лист
Формат листа / тетради
Carta transversa
Цвет чернил
Коричневый
Страна
Италия
Учреждение создания
Провенанс
В XIX веке документ хранился в Государственном архиве Модены (Италия). Приобретен Николаем Петровичем Лихачевым в период до 1914 года.
Библиография
Срединская Н.Б. Феррара XIV века в отражении актов родового архива Сакрати. М.: Индрик, 2017; Кононенко А.М. К вопросу о западноевропейском средневековом частном акте // Вспомогательные исторические дисциплины. Т. III. Л.: Наука, 1970. С. 350-360; Кононенко А.М. К истории итальянского нотариата XI-XIII вв. // Вспомогательные исторические дисциплины. Т. VI. Л: Наука, 1974. С. 318-330; Люблинская А.Д. Латинская палеография. М.: Высшая школа, 1969; Cappelli A. Cronologia, cronografia e calendario perpetuo: dal principio dell'Era Cristiana ai giorni nostri. Milano: Ulrico Hoepli Editore, 1930.
Состояние памятника
Удовлетворительное. Некоторые буквы стерты или не видны из-за небольших отверстий в пергамене, это не мешает прочтению текста.
Состояние надписи
Текст сохранился полностью.
Текст на языке оригинала
(1) In Christi nomine amen. Anno eiusdem Nativitatis Millesimo quadringentesimo trigesimo, indictione octava, die vigesimo tercio mensis Februarii, (2) Ferrariae, in palatio illustris domini marchionis Estensis a latere factoriae in camera officii infrascripti Francisci de Sacrato. Presentibus testibus vocatis (3) et rogatis: ser Bartholomeo de Luca notario ferrariensi, filio quondam Ioannis de Luca de conracta Sancti Gregorii civitatis Ferrariae, Orpheo de Mainardis (4) notario, filio quondam ser Thomae de Mainardis de contracta Sancti Gulielmi Burgi Ferrariae, Ioanne Fusario filio quondam Gulielmi Fusarii de contracta Sancti Andree (5) civitatis Ferrariae et aliis. Nobilis et egregius vir Franciscus de Sacrato, filius quondam nobilis viri Francisci de Sacrato de contracta Sexti sancti Roma-(6)ni civitatis Ferrariae, obligando se et sua bona omnia et singula presentia et futura per se et suos heredes fuit contentus, confessus et bene in (7) concordia cum nobili viro Luchino filio quondam nobilis viri Marocelli de Marocellis de contracta Sancti Appolinaris civitatis Ferrariae, presente, stipulante et recipiente suo no-(8)mine et nomine et vice nobilis viri Petri eius fratris et filii dicti Marocelli et pro eorum filiis et heredibus se ab eisdem habuisse et recepisse (9) in dotem, pro dote et dotis nomine nobilis dominae dominae Thadee, filiae dicti Petri et uxoris eiusdem Francisci tempore contracti matrimonii (10) inter ipsos conjuges ducatos octingentos auri boni et iusti ponderis: et nichilominus ad cautellam dictus Franciscus renuntiavit (11) exceptioni non habitorum non receptorum et non sibi datorum solutorum et numeratorum dictorum denariorum occasione dicte dotis, speique futuro habitationis, re-(12)ceptionis, dationis, solutionis et numerationis fori etiam privilegio, exceptioni doli mali, actioni in factum et conditioni sine causa imnique alii (13) exceptioni suo iuri et legum auxilio sibi competenti vel competituro. Quam vero dotem videlicet dictos octingentos ducatos auri bo-(14)ni et iusti ponderis dictus Franciscus obligando se et sua bona omnia et singula presentia et futura per se et suos heredes utsupra promisit (15) dicto Luchino presenti et stipulanti utsupra dare, reddere et restituere ipsis Luchino et Petro fratribus antedictis vel dicte dominae Thadee, aut (16) suis filiis et heredibus vel cui ius et casus dederit in omnem casum et eventum ipsius dotis restituende, reddende et seu cosignande. (17) [С] Et reficere et restituere promisit dictus Franciscus per pactum omnia et singula damna, interesse et expensas quae, quod et quas dicti fratres de (18) Marocellis vel dicta domina Thadea aut sui filii et heredes et utsupra fecerint, substituerint vel habuerint in causa et extra pro dicta dote (19) petenda, exigenda, rehabenda et recuperanda et pro omnibus et singulis suprascriptis et in presenti instrumento contentis sibi facere, observari tam (20) si obtinuerint quam si succubuerint in causa tam principali quam apellationis, credendo sibi de damno, interesse et expensas suo nudo et sim-(21)plici verbo sine onere sui sacramenti vel alia testium et iuris probatione. [С] Promittens atque constituens se dictus Franciscus per pactum (22) attenditurum, soluturum et observaturum omnia et singula in presenti instrumento contenta specialiter Ferrariae, Bononiae, Mutinae, Mantuae, Venetiis (23) et generaliter in omni alio loco, terra, castro et foro, ubi petitum fuerit et ibidem respondere et solvere promisit ac conveniri posse et cogi (24) ad observationem omnium suprascriptorum et in presenti instrumento contentorum voluit per pactum non obstante aliqua exceptione fori, diebus feriatis et (25) non feriatis, feriis aliquibus presentibus vel futuris non obstantibus quibus ex nunc prout ex tunc sponte per pactum renuntiavit expresse. [С] Et si (26) dictus Franciscus non attenderet et non observaret omnia et singula suprascripta et in presenti instrumento contenta, tunc pacto speciali inter (27) ipsas partes apposito et solenni stipulatione vallato licitum sit dictis fratribus de Marocellis et dicte dominae Thadee suisque filiis et heredibus (28) et utsupra sua propria auctoritate sine requisitione alicuius iudicis, potestatis vel rectoris ingredi stare et apprehendere tenutam et corporalem (29) possessionem bonorum dicti Francisci presentium et futurorum ubucumque et de quibus eligere voluerint et ea bona vendere, donare, alienare et penes (30) se iusto pretio retinere tanquam sua bona propria et bona iusto pretio empta usque ad integram solutionem et satisfactionem totius (31) dicte dotis, suique damni, interesse et expensarum. [С] Et per pactum promisit ipse Franciscus non se apellare a sententia extimatorum communis Ferrariae (32) nec ab aliqua alia sententia, quae lata foret contra ipsum Franciscum vel in suis bonis occasione predicta et non dicere sententiam fore nullam, (33) nec eam in melius reformari petere. Et si dixerit vel se appellaverit aut sententiam in melius reformari petierit, promisit ex nunc prout ex tunc (34) ipsas apellationem et nullitatem ac in melius reformationem habere cassas vanas nulliusque valoris, roboris, efficaciae atque momenti. [C] Quae (35) omnia et singula suprascripta et in presenti instrumento contenta dictus Franciscus obligando se et sua bona omnia et singula presentia et futura (36) per se et suos heredes promisit dicto Luchino presenti, stipulanti et recipienti utsupra firma et rata habere, tenere, attendere, observare et in aliquo non (37) contrafacere vel venire per se vel alium eius nomine modo aliquo, ratione vel causa, de iure vel de facto sub poena solenni stipulazione promissa (38) ducatorum quinqueginta auri et obligatione omnium suorum bonorum presentium et futurorum. Qua poena soluta vel non predicta omnia et (39) singula sint firma. (40) [Нотариальный знак] Ego Lodovicusmaria Fiessus filius quondam eximii legum doctoris domini Gabrielis Fiessi apostolica et imperiali auctoritatibus notarius publicus (41) ferrariensis ex licentia et auctoritate mihi datis et attributis in maiori et generali consilio civitatis Ferrariae more solito congregato re- (42) levandi et in publicam formam redigendi scedas prothocola et imbreviaturas quondam honorandi viri ser Ioannis Fiessi notarii olim (43) publici ferrariensis avique mei paterni: prout de dicta licentia constat instrumento manu ser Francisci de Brodelis notarii etiam publici ferrariensis (44) presens instrumentum relevavi et in publicam formam redegi de scedis et scripturis publicis et originalibus ipsius quondam ser Ioannis notarii (45) antedicti in Millesimo quadringentesimo sexagesimo tertio indictione undecima, die vigesimoquinto mensis Februarii et in fidem (46) premissorum me subscripsi. Signumque meum tabellionatus a capite mei nominis apposui consuetum.
Комментарий линвистический
Документ составлен на средневековой латыни области Эмилия-Романья. Характерным отличием этого акта является возвращение к написанию дифтонгов (диграфов) “ae” и “oe”, они обозначены с помощью особых знаков: “æ” и “œ”. Например, Ferrariæ и pœna. До конца XIV века в рукописных памятниках деловой письменности на латинском языке дифтонги “ae” и “oe” классической латыни заменялись одной буквой “e”. Например, не “poena”, а “pena”. В лексике представленного акта заметно также обусловленное влиянием гуманистической культуры, таким явлением, как «адорация» (обожествление) латыни, возвращение к латыни классической.
Техническая дата
1430-02-23
Дата создания (внутренняя датировка)
Anno eiusdem Nativitatis Millesimo quadringentesimo trigesimo, indictione octava, die vigesimo tercio mensis Februarii.
Дата создания (точная)
1430-02-23
Обоснование датировки
Дата указана в тексте.
Век
XV в.
Персона (Автор)
Персона (Упомянутое лицо)
Персона (Cоавторство)
Персона (Писарь или переписчик)
Комментарий палеографический
Документ написан гуманистическим курсивом. Строчные буквы являются основными в документе. Прописные буквы используются при написании имён собственных и в словах, обозначающих начало смыслового предложения (абзаца). Начало основной части формуляра после инвокации, локальной и хронологической дат и перечисления свидетелей сделки отделено особо прорисованным знаком в виде литеры “С”, подобным образом отделены значимые части формуляра. Повсеместно присутствуют знаки сокращения. Союз “et” преимущественно написан полностью, но местами заменен особым знаком. Для записи чисел используется пропись. Перенос в словах, стоящих в конце строки, обозначается короткой прямой чертой.
Комментарий исторический
Исследование актового материала Феррары XIII–XIV веков из Архива СПбИИ РАН дает возможность составить более точное представление о правовом статусе женщин Северной Италии этого времени, во всяком случае, в том, что касалось сферы экономики. К составу имущества, на которое распространялись права женщин, относится, прежде всего, приданое. Возможность распоряжения своими вещами отличалась в зависимости от региона и вида имущества. Во многих случаях право распоряжения своим приданым (несмотря на то, что приданое признавалось имуществом супруги и муж мог им распоряжаться только с ее разрешения) для женщины ограничивалось необходимостью получить разрешение мужа или отца. Тема защиты женских прав чаще всего прослеживается в многочисленных актах продажи недвижимости и других видов отчуждения имущества, на которое могли распространяться права женщин. Если среди продавцов в акте числятся женщины, в нем присутствуют формулы, которые встречаются не во всех договорах купли-продажи. Это клаузулы, предохранявшие покупателя от исков и претензий женщин, основанные на сохранивших свое значение нормах римского права: senatusconsultum Velleianum и Новелле «si qua mulier». Сенатусконсульт Velleianum еще в Древнем Риме объявлял недействительным всякое принятие женщиной ответственности за чужой долг (Дигесты Юстиниана. D. 16. 1. Ad senatus consultum Velleianum). Новелла «si qua mulier» объявляла ничтожной интерцессию, то есть принятие долгового обязательства супругой за мужа (Новеллы Юстиниана. Nov. 134). Обязательства не прибегать к привилегиям, положенным женскому полу, скреплялись клятвой на Евангелии, о чем нотарий, составитель акта, делал соответствующую запись. Актовый материал указывает, что в праве Северной Италии сохраняли значение и другие нормы римского права о приданом. Это акты о возвращении наследниками вдове ее приданого после смерти мужа, возвращение приданого супруги обычно также предусматривалось в завещаниях. Имущественные права женщин подкреплялись возможностью предъявления иска мужу, растратившему приданое.
Место создания
Топонимический комментарий
Локальная дата определяет, что договор заключен в Ферраре, во Дворце сиятельного господина маркиза д’Эсте со стороны фактории, в служебном кабинете Франческо де Сакрато (Ferrariae, in Palatio illustris domini marchionis Estensis a latere factoriae in camera officii infrascripti Francisci de Sacrato).

© 2024 Санкт-Петербургский Институт истории РАН

Войти